Twierdzę Modlin, która obecnie jest częścią Nowego Dworu Mazowieckiego, można zwiedzać na wiele sposobów. Jest to rozległy teren, którego nie da się poznać w ciągu jednego dnia. My na pierwszy raz wybraliśmy spacer w ciepłe, słoneczne, niedzielne popołudnie, który zakończyliśmy wejściem na taras widokowy Czerwonej Wieży. Muzea odłożyliśmy na kolejny raz – od twierdzy dzieli nas ok. 40 km, dlatego możemy sobie spokojnie pozwolić na powrót. Jeśli jednak przyjeżdżasz z daleka, na zwiedzanie zarezerwuj cały dzień. Jest tu całe mnóstwo atrakcji, nie tylko dla miłośników historii czy militariów!
Twierdza Modlin
Twierdza Modlin to jeden z najlepiej zachowanych obiektów tego typu w Polsce i jednocześnie jedna z najsłynniejszych budowli wojskowych. Jest to świetny przykład architektury obronnej, największy tego typu w Polsce i jeden z największych w Europie. Znajduje się w Nowym Dworze Mazowieckim, ok. 40 km na północny zachód od centrum Warszawy.
Twierdza Modlin – krótka historia
Pierwsze wzmianki na temat Modlina pochodzą z 1426 r., kiedy to w Księdze Sądowej Zakroczymskiej pojawia się informacja o położonej nad Wisłą wsi zwanej „de Moglino” lub „de Moglno”. Natomiast pierwsze nowożytne fortyfikacje zostały wzniesione w rejonie dzisiejszej cytadeli przez siły pospolitego ruszenia mazowieckiego, które założyło tu obóz i zgromadziło znaczne siły we wrześniu 1655 r. Jednocześnie Karol X Gustaw, realizując swoje plany opanowania całego basenu Morza Bałtyckiego rozpoczyna wojnę przeciwko Polsce, szybko zdobywając główne miasta Pomorza i Wielkopolski oraz Warszawę. Stąd wojska szwedzkie przemieszczają się do Skierdy, a tu decydują się na czołowe forsowanie Narwi z Nowego Dworu. Niestety szybko łamią opór posterunków polskich w mieście i przystępują do budowy mostu, aby bezpośrednio uderzyć na zgrupowanie polskie. Po przegranej przez wojska polskie bitwie pod Zakroczymiem Szwedzi zajmują wieś Moglino i otwierają sobie dalszą drogę na Inflanty.
Modlin za czasów Napoleońskich
Mimo, że już od 1791 r. z zamiarami stworzenia warownej twierdzy u zbiegu Narwi i Wisły nosili się Rosjanie, to decyzję o budowie twierdzy w Modlinie podjął Napoleon w grudniu 1806 r. Początkowo w jego zamyśle miała to być twierdza tymczasowa służąca jako magazyn żywności. Jednak w 1809 r. stacjonowały w niej już wojska Księstwa Warszawskiego po bitwie pod Raszynem. Kolejne lata to rozbudowa twierdzy po zmianie przez Napoleona koncepcji jej przeznaczenia – z tymczasowego magazynu żywności na obóz warowny. Przy budowie twierdzy pracowało ponad 7 tys. żołnierzy oraz 10-12 tys. chłopów z pobliskich wsi. Budulec czyli cegły dostarczały warszawskie cegielnie, a drewno pochodziło z okolicznych lasów. Napoleon rozbudowywał twierdzę przez 6 lat do czasu wybuchu wojny francusko-rosyjskiej.
Twierdza w rękach Rosjan
Po klęsce Francuzów, Rosjanie jako „gospodarze” twierdzy zmieniają jej nazwę na Nowogieorgiewsk i w 1832 r. rozpoczynają koleją rozbudowę. W 1844 r. naprzeciwko twierdzy w widłach rzek powstaje okazały spichlerz, a w latach sześćdziesiątych – dwukilometrowy (dokł. 2250 m) obwód obronnych koszar, charakterystyczny dla fortyfikacji rosyjskich. Do dziś jest to jeden z najdłuższych budynków w Europie.
Cytadela i obwód zewnętrzny zostają otoczone murem i łańcuchem 8 ceglanych fortów wysuniętych na odległość 2-5 km. Jest to pierwszy pierścień o łącznej długości ok. 30 km. Drugi pierścień to 10 ziemno-betonowych fortów w odległości 5-10 km od cytadeli. Jednak do rozpoczęcia oblężenia twierdzy w 1915 r., forty nie zostały ukończone. Mimo to Twierdza Nowogeorgijewsk wraz z fortami oraz licznymi obiektami międzypola (prochownie, umocnienia polowe) była jedną z najpotężniejszych twierdz ówczesnej Europy. Rosjanie pozostali we władaniu twierdzy do wybuchu I wojny światowej.
I i II wojna światowa w Twierdzy Modlin
Forty, a następnie cytadela zostały zdobyte przez Niemców 19 sierpnia 1915 r. Na terenie twierdzy znajdowało się wówczas 105 tys. Rosjan, ale byli oni słabo wyposażeni. Tylko 39 tys. żołnierzy posiadało karabiny. Twierdza pozostała we władaniu Niemców aż do zakończenia wojny w 1918 r.
Niedługo potem Twierdza Modlin po raz pierwszy w historii oficjalnie przechodzi w polskie ręce. Powstaje tu największy garnizon w kraju oraz szkoła wojskowa. W czasie II wojny światowej twierdza zostaje ponownie zdobyta przez wojska niemieckie. Od 1943 r. stacjonuje tu dywizja Wermachtu wraz z ośrodkiem szkolenia poborowych oraz baza zaopatrzeniowa dla frontu wschodniego. W zewnętrznych fortach zaś zorganizowano m.in. obóz przejściowy i obóz koncentracyjny. W 1945 r. Niemców z Modlina wypiera Armia Czerwona, która następnie oddaje ją w ręce polskich władz komunistycznych. Na obszar twierdzy wraca polskie wojsko.
Twierdza Modlin – czasy współczesne
W latach 50-tych na terenie twierdzy działa Wyższa Szkoła Pilotów oraz trwa rozbudowa lotniska – dzisiejszego portu lotniczego Warszawa-Modlin. W latach 90-tych wojsko sukcesywnie opuszcza koszary, a w 2013 r. Twierdza Modlin zostaje sprzedana i przechodzi w prywatne ręce.
Twierdza Modlin – zwiedzanie
Twierdzę Modlin można zwiedzać indywidualnie lub z przewodnikiem. Jeśli wybierzesz pierwszą formę zwiedzania, to będziesz poruszać się w obrębie obwodu zewnętrznego zarówno pomiędzy zabudowaniami historycznymi, jak i teraźniejszymi. To dlatego, że, jak już wspomniałam, twierdza obecnie jest dzielnicą Nowego Dworu Mazowieckiego.
Na początek warto odwiedzić Punkt Informacji Turystycznej Lokalnej Organizacji Turystycznej Trzech Rzek, gdzie można pobrać mapę terenu wraz z zaznaczonymi szlakami turystycznymi. Znajduje się on przy ul. Baśki Murmańskiej 164, w parterowym budynku (wejście do Muzeum Kampanii Wrześniowej), tuż obok charakterystycznego odnowionego budynku pałacowego Kasyna Oficerskiego. Mapy można pobrać również z oficjalnej strony Nowego Dworu Mazowieckiego.
Po przeciwnej stronie ulicy, w parku obok pomnika Obrońców Modlina można rozpocząć zwiedzanie jednym ze szlaków turystycznych. My wędrowaliśmy szlakiem niebieskim, następnie za Koroną Utracką weszliśmy na czarny szlak, tu zrobiliśmy pętelkę przechodząc tunelem, a następnie wróciliśmy ul. Szpitalną, Kadetów i Mickiewicza w okolice Muzeum twierdzy Modlin – Prochownia 197. A po drodze widzieliśmy m.in.: Bramę Poniatowskiego, Bramę kadetów, Działobitnię Dehna, Bloki Carskie, Redutę Napoleona czy Koronę Utracką.
Spacer zakończyliśmy na tarasie widokowym Wieży Czerwonej (in. Tatarskiej), gdzie z wysokości 45 metrów n.p.m. można podziwiać największe w Polsce skrzyżowanie rzeczne czyli ujście Narwi do Wisły, ruiny renesansowego spichlerza, oraz najdłuższy budynek w Europie (którego wieża jest elementem). Na wieżę prowadzi 150 schodów.
Wstęp na Wieżę Czerwoną jest płatny – za bilety zapłaciliśmy 19,00 PLN/os. (bilet ulgowy – 13,00 PLN). Od października bilety są tańsze – 13,00 PLN/normalny, 8,00 PLN/ulgowy. Bilety można kupić na miejscu lub przez internet: Twierdza Modlin – bilety.
Twierdza Modlin – muzea
Na terenie Twierdzy Modlin można odwiedzić wspomniane Muzeum Twierdzy Modlin oraz Muzeum Kampanii Wrześniowej.
Muzeum Twierdzy Modlin czyli Centrum Edukacji Historycznej Prochownia 197 to zbiór pamiątek z okresu II RP. Odwiedzając to multimedialne muzeum przeniesiesz się do przedwojennego polskiego garnizonu oraz na pole bitwy. Poznasz historię obrony Modlina z 1939 r., a także dzięki wirtualnej strzelnicy, zweryfikujesz swoje umiejętności w obsłudze Ciężkiego Karabinu Maszynowego.
Muzeum Twierdzy Modlin – godziny otwarcia:
- wtorek-czwartek 12:00-18:00,
- piątek-niedziela 12:00-19:00.
Bilety wstępu:
- kwiecień-wrzesień 17,00 PLN/bilet normalny, 9,00 PLN/bilet ulgowy;
- październik-marzec 13,00 PLN/bilet normalny, 8,00 PLN/bilet ulgowy.
Bilet łączony Muzeum Twierdzy Modlin i tarasy widokowe Wieży Czerwonej:
- kwiecień-wrzesień 39,00 PLN/bilet normalny, 29,00 PLN/bilet ulgowy;
- październik-marzec 25,00 PLN/bilet normalny, 15,00 PLN/bilet ulgowy.
Bilety możesz kupić na stronie Twierdzy Modlin.
Muzeum Kampanii Wrześniowej znajduje się w budynku dawnych koszar oficerskich (to ten sam bydynek, w którym swoją siedzibę ma wspomniana już wcześniej Informacja Turystyczna LOT Trzech Rzek). Muzeum przeprowadza odwiedzających przez Kampanię Wrześniową 1939 r. i obronę Twierdzy Modlin. Punktem kulminacyjnym zwiedzania jest replika prochowni-bunkra, gdzie można na własnej skórze odczuć namiastkę grozy nalotu niemieckich bombowców. Opowieść sięga także do czasów napoleońskich, carskiej Rosji oraz rozbiorów Rzeczypospolitej Polskiej.
Muzeum Kampanii Wrześniowej – godziny otwarcia:
- wtorek-piątek 10:00-17:00, sobota-niedziela 10:00-18:00.
Bilety wstępu:
- 13,00 PLN/bilet normalny, 8,00 PLN/bilet ulgowy.
Zwiedzanie Twierdzy Modlin z przewodnikiem
Zwiedzanie z przewodnikiem trwa ok. 3 godz. Wycieczka skupia się na obwodzie wewnętrznym i koszarach obronnych, prowadząc przez teren, który nie jest terenem ogólnodostępnym.
Można też wybrać się na nocne zwiedzanie lub przejazd eko-busem. Są też wycieczki dla najmłodszych. Szczegółowe informacje znajdziesz na oficjalnej stronie twierdzy.
Twierdza Modlin – dojazd i parking
Jeśli wybierasz się do Twierdzy Modlin samochodem, musisz kierować się na Nowy Dwór Mazowiecki. Dojazd z centrum Warszawy zajmie Ci ok. 45 min.
Na terenie Twierdzy Modlin można zaparkować bezpłatnie, np. w okolicy Punktu Informacji Turystycznej LOT Trzech Rzek. Wjazd w pobliże obwodu wewnętrznego obwałowań na parking pod Muzeum Twierdzy Modlin to koszt 5,00 PLN/godz.
Wszystkie wpisy z naszych wycieczek w okolicach Warszawy znajdziesz tu: Mazowsze, a posty opisujące podróże po Polsce tutaj: Polska
Jeśli podobają się Wam nasze posty, zapraszamy do polubienia strony Aktywnych w podróży na Facebooku oraz do śledzenia naszego profilu na Instagramie. Będzie nam również miło, jeśli udostępnicie ten post swoim znajomym.
Jeśli spodobał Ci się post, możesz nas wesprzeć stawiając nam wirtualną kawę. Tym sposobem wspierasz naszą twórczość.
Dodatkowo, stawiając nam kawę, masz teraz możliwość odebrania za darmo 45 dni dostępu do bogatej biblioteki audiobooków BookBeat!
